Ο εορτασμός του Αη-Γιώργη στη Νεστάνη

Είχαμε σήμερα στη Νεστάνη -ανήμερα του Αγίου Γεωργίου- το έθιμο σύμφωνα με το οποίο οι κάτοικοι, πανηγυριώτες και πανηγυριώτισσες, γιορτάζουν στην κορυφή του Γουλά τον Αη Γιώργη.

Μεγάλη και ξακουστή γιορτή πανελληνίως, συγκέντρωσε και φέτος πλήθος κόσμου. Ο ίδιος έδινα πληροφορίες σε κάποιους ξένους που ανηφορίζανε κατά την εκκλησία. Φαίνεται ότι κανείς ξένος δεν είχε κάποια ενημέρωση για το ΤΙ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΖΟΤΑΝΕ εκεί! Πριν αναφέρω δυο λόγια για την ιστορία, ΠΡΟΤΕΙΝΩ στον Προοδευτικό Σύλλογο και τον δραστήριο πρόεδρό του και φίλο, Παναγιώτη Μπόκο, να εκδοθεί κάποιο ενημερωτικό ΦΥΛΛΑΔΙΟ που να εξηγεί την ιστορία και τις ρίζες του εθίμου. Να γίνει επίσης καταγραφή όλων των ΣΤΙΧΩΝ που τραγουδούν οι συμμετέχοντες, να τους ξέρουμε και να τους μελετήσουμε. ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ; ΠΟΣΟΙ είναι; ΠΟΙΟΣ ΤΟΥΣ ΞΕΡΕΙ όλους; Γιατί δεν τα βρίσκω δημοσιευμένα πουθενά; Νομίζω ότι τα ερωτήματα αυτά θα πρέπει να τα εχουμε απαντήσει μέχρι του χρόνου.

Με τη βοήθεια λοιπόν ΚΑΙ του μεγάλου πονήματος του Θανάση Φ. Παπαγιάννη (+) "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ", μαθαίνουμε ότι:

Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα. Η αγροτική χρονιά ξεκινάει παραδοσιακά την 23 Απριλίου (Γεώργιος) και τελειώνει την 26η Οκτωβρίου (Δημήτριος). Ως γνωστόν η ΔΗΜΗΤΡΑ ήταν θεά της γεωργίας, της βλάστησης και της γονιμότητας. Το μοναστήρι μας, η ΠΑΝΑΓΙΑ η ΓΟΡΓΟΕΠΗΚΟΟΣ, κτίστηκε περί το 1080 μ.Χ. ήτοι περί τα 50 χρόνια μετά το κτίσιμο της Μονής Βαρσών, από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό. Κτίστηκε εγγύς (ή ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ;) του αρχαίου ναού της Δήμητρας και βρέθηκαν στοιχεία που σημαδεύουν τον αρχαίο ναό -κιονόκρανα, ανάγλυφα, αγκωνάρια. Στην περιοχή μας λατρευόταν εκτός απο την Δήμητρα της καρποφορίας και ο Ιππιος Ποσειδών, χθόνιος Θεός.

Είναι ξεκάθαρο λοιπόν, ότι το έθιμο έχει τις ρίζες του σε αρχαίες ανοιξιάτικες γιορτές προς τιμήν της Δήμητρας, όταν βλασταίνει και ανθοφορεί η φύση. Αργότερα, στα χριστιανικά χρόνια, ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΠΑΙΡΝΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Οι συμμετέχοντες, φορώντας παραδοσιακές πουκαμίσες, θυρσάζουν, κρατούν δηλαδή θύρσο (=κλιτσόραβδο) και έχουν στο πάνω μέρος αγριοσέλινο (αλλά και μάηδες, πασχαλιές, και άλλα λουλούδια). Θυρσοτινάζουν λοιπόν ΒΑΚΧΙΚΑ προς τα πάνω το θύρσο οι θυρσοφόροι, χαιρόμενοι. Τα τραγούδια, με ενθουσιώδες, πομπώδες ύφος, θυμίζουν ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΟΥΣ, βακχικούς διθυράμβους. Ο Θύρσος, έμβλημα του Διονύσου, συμβολίζει τη μεγάλη, μαγική δύναμη της μέθης, που φέρνει τη γονιμική ευτυχία στη γή.

Περιγραφή της εθνολόγου και λαογράφου Κατερίνας Κακούρη: "... η εντατική κίνηση, τα ηχηρά τραγούδια και η όλη ψυχοσωματική προετοιμασία, οδηγούν σε μια προεκστασιακή διέγερση. Ξάφνου τα τραγούδια και το σφύριγμα των ανδρών διακόπτονται απο στριγγές φωνές των γυναικών: "ιιιιι", "εεεεε", όι....όι....όι....." Είναι ένα είδος βακχικού επιφωνήματος οιστρόπληκτων. Ο ερευνητής μένει κατάπληκτος καθώς βλέπει τις "θυρσοφόρες" γυναίκες να πορεύονται πομπικά ανεμίζοντας τους σελινιστολισμένους μάηδες, τα δαφνόθυρσά τους θα έλεγα, και αντηχούν μέσα στα λαγκάδια "επιφθέγματα" ανάλογα περίπου με τα αρχαία βακχικά.. Κραυγές προαιώνιες"

Ας σημειωθεί ότι σελινοστολισμοί αναφέρονται και σε αρχαίες διονυσιακές γιορτές (Ανακρέων στον Αθήναιο, Δειπν. XV, 674 C1, 36, 16 και 11, 9, 24)


Ένα πλήθος πολύχρωμο, φανταχτερό και ακούραστο ανεβαίνει και κατεβαίνει τα 400 μ. του υψώματος του Γουλά πάνω από την Νεστάνη, όπου είναι το ξωκκλήσι του Αη-Γιώργη, χορεύοντας σαν μέλη Χορού αρχαίας τραγωδίας. Κατηφορίζουν, φτάνουν στο αλώνι κάτω απο την εκκλησία και καταλήγουν στην πλατεία του χωριού.

Αυτά λοιπόν βρήκα και ξέρω. Καλό θα ήταν να μαζευτούν και άλλα στοιχεία και να εκδοθεί (ξαναλέω) ένα μικρό τεύχος που όμως να περιέχει και τους στίχους των τραγουδιών που δεν τους βρήκα πουθενά ακόμα. Αν κάποιος τους έχει, ας με ενημερώσει να τους δημοσιεύσω.

Σας έχω και ένα μικρό βίντεο που τράβηξα σήμερα:

Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά και πάλι.